مدرسه دقیقا همان خانه‌ی دومی است که نه‌تنها می‌بایست سواد مالی را به دانشآموز، آموزش دهد، بلکه؛ تمرینات اولیه تا پیشرفته‌ای برگزار کند و دانشآموز را در محیطی قرار دهد که بتواند این آموخته‌ها را اجرایی کند و تا حدود زیادی به روند رشد سواد مالی دانشآموزان کمک کند.
طرح فروشگاه، محل آزمایش سواد مالی!
هر آنچه که دانشآموز پیش از این در قسمت مالی آموخت؛ اکنون باید تجربه کند. رویداد فروشگاه، رویدادی است که دانشآموز خود را در آن محک می‌زند و می‌تواند مهارت‌ها مالی خود را در آن پیاده‌سازی کند.
برای این تجربه‌ی جدید لازم است؛ پس از یاددهی مهارت‌های مالی به دانشآموزان در مدرسه، یک اردوی فروشگاه ترتیب دهید. برای این کار می‌توانید با یک فروشگاه زنجیره‌ای صحبت کنید تا اجازه دهد در ساعتی از روز که فروشگاه خلوت‌تر است، دانشآموزان را به آنجا ببرید. بهتر است این اردو به صورت کلاسی باشد تا هم بتوانید روی آنها نظارت داشته باشید و هم به آنها در فرایند خرید کمک کنید.
ابتدا از دانشآموزان بخواهید یک کارت بانکی حاوی پول مشخصی را به همراه خود به مدرسه بیاورند. فرقی نمی‌کند این کارت متعلق به پدر و مادر دانشآموز است یا خود او. از دانشآموز بخواهید شب قبل از اردو با خانواده‌ی خود، مشورت کند که تا چه اندازه می‌تواند در اردو، خرید داشته باشد. همچنین از او بخواهید لیستی از لوازم مورد نیاز خانه را تهیه کند و به مدرسه بیاورد. در مدرسه از دانشآموز بخواهید که لیست را به ترتیب اولویت مرتب کند.
قرار است مهارت‌های مالی که تا کنون فرا گرفته را با یکدیگر تمرین کنید. بنابراین این موضوع را برای دانشآموز تشریح کنید که مقدار پولی که به همراه دارد به منزله‌ی درآمد او در ماه اخیر بوده است و می‌تواند طبق الگو‌های سواد مالی پول خود را تقسیم کند.
دانشآموز حتما باید پس‌انداز و یا مبلغی که قرار است سرمایه‌گذاری کند را به صورت الزامی از مقدار پولی که قرار است در فروشگاه خرج کند، جدا کند. به طور مثال اگر قرار است در اردو ۲۰۰ تومان هزینه کند؛ ۳۰ تا ۴۰ تومان را به صورت پس‌انداز در نظر بگیرد و از ۱۶۰ تا ۱۷۰ تومان باقی‌مانده، خرید داشته باشد.
وقتی به فروشگاه رفتید؛ از دانشآموزان بخواهید به صورت گروهی به خرید بروند و تجربیات خود را در مورد کیفیت برندها یا اولویت‌بندی خرید لوازم، با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
پس از اتمام خرید، دانشآموزان باید دوباره لیست خود را چک کنند و مواردی که در خرید آن موفق یا ناموفق بودهاند را یادداشت کنند. همچنین اگر تجربه‌ای در خصوص خرید از فروشگاه کسب کرده‌اند را برای همکلاسی‌هایشان بازگو کنند.
شاید در نگاه اول این رویداد بسیار ساده به نظر برسد ولی مبانی اولیه‌ی تجربه‌ی خرید و پس‌انداز را در ذهن دانشآموز نهادینه می‌کند.
طرح جشنواره، یک آموزشگاه سواد مالی برای دانشآموزان!
ممکن است تا پیش از این، برگزاری جشنواره را به دید افزایش سواد مالی نگاه نکرده باشید! اما اگر کمی در جزئیات ریز شوید؛ جشنواره دقیقا همان چیزی است که دانشآموز می‌تواند، سواد مالی خود را در آن بسنجد و بهبود ببخشد. در واقع قرار است بستری فراهم شود تا دانش‌‌آموزر دقیقا در فرایند تولید به مصرف و چرخه‌ی پول حضور داشته باشد و آن را تجربه کند.
بیایید مرور کنیم جشنواره‌ی مدنظر ما چگونه اجرایی می‌شود.
این رویداد می‌تواند یک یا چند بار در سال به مناسبت‌های مختلف و تحت عنوان‌های جشنواره صنایع دستی، جشنواره غذای سنتی یا غذای سالم و یا جشنواره لوازم التحریر برگزار شود. اینکه دانشآموزان چه محصولاتی ارائه دهند به عهده‌ی مسئول برگزاری است. اگر محیط مدرسه‌ی شما فضایی مناسب برای برگزاری نمایشگاه یا باشگاه ورزشی دارد، می‌توانید از این فضاها استفاده کنید و اگر نه؛ همان حیاط مدرسه نیز محیط خوبی برای برپایی غرفه‌هاست.
از یک ماه قبل به دانشآموزان اطلاع دهید که قرار است جشنواره‌ای برگزار شود و از صفر تا صد فرآیند برپایی به عهده خود آنها است. کسانی که می‌خواهند غرفه‌دار باشند محصولی به فروش برسانند را نام‌نویسی کنید. به آنها توضیح دهید که این جشنواره را برای ایجاد کسب و کار موفق در آینده، جدی بگیرند و تلاش کنند آنچه که تا کنون در مورد سواد مالی آموخته‌اند را به کار گیرند.
یک اسکناس ابداع کنید! اسکناس جدید که دانشآموزان با آن خرید و فروش کنند و مبادله ارز را یاد بگیرند. به طور مثال مدرسه همکلاسی یک واحد پول به نام دریک را برای خرید و فروش الزامی می‌کند. هر ۱ تومان معادل با یک دریک است. دانشآموزان با مراجعه به غرفه‌ی اول، پول‌هایشان را مبادله می‌کنند. پس از اتمام جشنواره، فروشندگانی که غرفه دار بودهاند می‌بایست دریک‌ها را به همان غرفه‌ی اول برده و در عوض، پول دریافت کنند.
قبل از شروع جشنواره از دانشآموزان فروشنده بخواهید لیستی از قیمت‌های اولیه و سود هر محصول را تهیه کنند. سپس برای هر محصول یک قیمت منصفانه تعیین کنید تا هم دانشآموز فروشنده و هم دانش‌‌آموزی که تمایل به خرید محصول دارد، هر دو راضی باشند. غرفه‌داران باید مالیات بپردازند! پس از طی همه‌ی این مراحل از غرفه‌داران بخواهید ۵ درصد از سود نهایی خود را به عنوان اجاره بهای غرفه به مدرسه بپردازند.
بخشندگی را به آنها یادآور شوید! در پایان جشنواره که قرار است مالیات تعیین شده را از هر غرفه دریافت کنید به دانشآموزان تخفیف دهید یا مالیات را به صورت کلی دریافت نکنید. این کار باعث تقویت قوه‌ی بخشندگی در دانشآموز می‌شود.
نکته قابل توجه در این جشنواره‌ها این است که بسیاری از دانشآموزان به صورت خودجوش بخش یا تمام سودی را که کسب می‌کنند به دانشآموزان بی بضاعت هدیه می‌دهند و این نشان دهنده وجود بخشندگی در فطرت آنها است.
طرح بانک برای دانشآموزان سرمایه‌گذار!
در این رویداد قرار است بانک را به مدرسه بیاورید! آیا خود شما به عنوان مدیر یا معاون مدرسه در زمان کودکی قلک داشته‌اید؟ آیا در آن زمان دوست داشتید یک حساب بانکی به نام خود داشته باشید و تمام فرایند‌های بانکی را خودتان انجام دهید؟
هم اکنون در بعضی از کشورها اصول اولیه سواد مالی از طریق بانک به دانشآموزان، آموخته می‌شود. اما بانکی که ما از آن صحبت می‌کنیم؛ یک بانک ساده نیست. کارمندان آن خود دانشآموزان هستند و بانک در دل مدرسه قرار دارد. برای تحقق این طرح به همکاری با بانک‌های معتبر یا تاسیس یک بانک دانش‌‌آموزی نیازمندیم.
هم اکنون در مدارس تایلند، این طرح به صورت قانونمندی در حال اجرا است. دانشآموزان در این مدارس پس از اتمام کلاس درس به بانک مدرسه می‌روند و در آن سپرده‌گذاری می‌کنند. همانطور که گفتیم کارمندان این بانک از میان خود دانشآموزان هستند و کلاسی در مدرسه به منظور ایجاد یک بانک، تغییر کاربری داده است.
در واقع در سال ۱۹۹۷ بحران مالی عظیمی برای تایلند رخ داد و پس از آن بود که یک سازمان غیر دولتی متعهد شد تا طرحی را در مدارس این کشور اجرا کند. مدیر این طرح، آموزش مدیریت مالی و افزایش دانش اقتصادی برای دانش‌آموزن را هدف خود می‌داند.
یکی از دانشآموزان این مدرسه در مورد بانک مدرسه می‌گوید:
طرح بانک به من پس‌انداز کردن را یاد داد به این ترتیب برای خرج خارج از مدرسه احتیاج ندارم از والدینم پول دریافت کنم. به جای آن می‌توانم مستقیما از حساب خود، پول بردارم.
طرح بانک از سال ۲۰۰۵ با حدود ۳۰ مدرسه تایلندی شروع شد. گاها برخی مدارس در خصوص سرمایه‌گذاری از سایرین بهتر عمل می‌کنند.
مدیر یکی از مدارس برتر در حوزه سپرده‌گذاری می‌گوید:
در آغاز نسبت به اجرای این طرح تردید داشتیم ولی هنگامی که از محاسن پس‌انداز کردن و داشتن حساب صحبت کردیم؛ دانشآموزان توجه بیشتری نشان دادند. امروز به این طرح افتخار می‌کنم. دانشآموزان از اینکه در بانک مدرسه‌ی خود پس‌انداز می‌کنند بسیار خوشحال هستند.
مخارج مربوط به تاسیس یک بانک با در نظر گرفتن وسایل و تجهیزات کامپیوتری، حدود ۲۰۰۰ یورو (اکنون ۶۰ میلیون) برآورد شده است. بانک تایلند، سرویس‌های عملیاتی بانکی اینترنتی نیز ارائه می‌دهد و به این ترتیب دانشآموزان قادر خواهند بود؛ عملیات بانکی خود را از طریق اینترنت انجام دهند.
مدیر پروژه این طرح می‌گوید:
ما از اجرای طرح یادگیری اصول امور مالی در مدارس حمایت می‌کنیم تا این طرح وارد برنامه آموزشی شود. اگر چه امروز به این نتیجه نرسیدیم اما امیدواریم در آینده همه‌ی مدارس این طرح را اجرا کنند. ما این موضوع را می‌توانیم ثابت کنیم که امروزه این برنامه برای دانشآموزان یک اندوخته مهم محسوب می‌شود.
پیش‌بینی می‌شود این طرح با استقبال چشمگيری روبرو شود. هدف آن، ایجاد یک میلیون حساب بانکی برای دانشآموزان تایلندی است.
همینطور این طرح نحوه‌ی ایجاد شرکت‌های خصوصی را به دآنش‌‌اموزان آموزش می دهد. حتی می‌توان با درنظر گرفتن مبالغ اندک به دانشآموزان وام داد تا با این چرخه نیز آشنا شوند.
در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیز از آموزش اقتصاد و مدیریت آن در قسمت چهارم این سند صحبت به میان آمده است که این نشان می‌دهد سواد مالی باید در کنار سایر دروس به دانشآموز تدریس شود. طرح بانک، طرح خوبی برای تشویق نویسندگان کتب درسی است تا مفاهیم مالی را به صورت مستقیم و در کنار درس ریاضیات در کتاب‌های درسی بگنجانند.
طرح کارآفرینی با ۳۰۰ تومان!
احتمالا از تیتر این بخش حدس زده‌اید که طرح کارآفرین شو چیست و قرار است چه اتفاقی بیفتد؟!
این طرح در واقع دانشآموز را در یک چالش قرار می‌دهد. اینکه باید چگونه با ۳۰۰ تومان یک شرکت کوچک تاسیس یا فروشگاهی را افتتاح کند که برایش آورده مالی خوبی داشته باشد. بهتر است این طرح را در قالب گروه‌های چند نفره و ایده‌پرداز برگزار کنید. یعنی از دانشآموز بخواهید برای خود هم‌گروهی انتخاب و به ایده‌های جدید برای رونق کسب و کار گروه خود فکر کند و در صورت امکان آن را پیاده‌سازی کند.
این طرح می‌تواند در قالب جشنواره نیز برگزار شود و به بهترین کارآفرینان جوایزی اهدا شود.
در صورت داشتن شرایط لازم، رویداد و طرح‌هایی که در این مقاله بیان شد را در مدرسه اجرا کنید و تجربه خود را با ما در میان بگذارید!