یادگیری فعال (Active Learning) چیست و چطور کلاس درس شما را متحول می‌کند؟

یادگیری فعال روشی است که دانش‌آموزان یا دانشجویان را ترغیب می‌کند در بحث‌های درسی شرکت کنند، همان‌طور که از نامش پیداست، دانش‌آموزان باید در این روش از یادگیری به شکل کاملا فعال مشارکت داشته باشند؛ برخلاف شیوه‌ی آموزش سنتی که معلم اصطلاحا به شکل یک سخنران تدریس می‌کرد و دانش‌آموزان شنونده بودند، در روش یادگیری فعال دانش‌آموزان حتی بیشتر از معلم در روند تدریس و پیشبرد کلاس نقش دارند.

در یادگیری فعال، حفظ کردن ممنوع است!

اگر به چند سال قبل برگردیم، احتمالا به یاد دارید که دانش‌آموزان بخش زیادی از درس را حفظ می‌کردند، قوانین، فرمول‌ها و نکات کتاب توسط دانش‌آموزان حفظ میشد و پس از اینکه امتحانات‌شان برگزار می‌شد، همه‌چیز را فراموش می‌کردند؛ اما در روش یادگیری فعال دانش‌آموزان خودشان درس را تجربه می‌کنند و با انجام آزمایش یا فعالیت‌های کلاسی، مفاهیم درسی را یاد می‌گیرند، نه اینکه چند موضوع را حفظ کنند.

در روش یادگیری سنتی، دانش‌آموزان برای اینکه بتوانند نمره‌ی مورد نظرشان را کسب کنند، مباحث درسی را در ذهن خود نگه می‌دارند و در هنگام پرسش یا امتحان هرچیزی که حفظ کرده‌اند را بازگو می‌کند، اما در مقابل هنگامی که به شیوه‌ی یادگیری فعال عمل می‌کنید، دانش‌آموزان با هم‌گروهی‌های خود گفتگو می‌کنند، نظراتشان را با معلم و سایر بچه‌ها به اشتراک می‌گذارند و از یکدیگر می‌آموزند؛ همچنین در این روش معلم به عنوان یک همراه، در کنار بچه‌هاست و در صورت نیاز آن‌ها را راهنمایی می‌کند یا در صورتی که دانش‌آموزان جایی را اشتباه کنند، به آن‌ها کمک کرده و پاسخ‌هایشان را تصحیح می‌کند.

یادگیری فعال، کلاس یک‌طرفه ندارد!

در یادگیری سنتی، معمولا معلم به شکل یک سخنران عمل می‌کند، تمام جزئیات مربوط به درس را بیان می‌کند و هرچیزی که به بچه‌ها کمک کند تا درس را بهتر یاد بگیرند، در اختیار آن‌ها می‌گذارد، در صورت نیاز مثال‌های مختلفی برای دانش‌آموزان می‌زند، تصاویر را برای آن‌ها روی تخته رسم می‌کند و هر سوال احتمالی که بچه‌ها در ذهن دارند را پاسخ می‌دهد.

اما در روش یادگیری فعال، معلم به شکل مستقیم پاسخ سوالات بچه‌ها نمی‌دهد، بلکه سعی می‌کند کنجکاوی آن‌ها را با سوالاتی پاسخ دهد که خودشان بتوانند به جواب برسند، با انجام این‌کار دانش‌آموزان نحوه‌ی اندیشیدن و حل مسئله را یاد می‌گیرند.

بحث و گفتگو به‌جای جزوه!

برخلاف کلاس‌های سنتی که معلم در کلاس جزوه می‌گفت و بچه‌ها یاداشت می‌کردند، در روش یادگیری فعال معلم کلاس را با پرسش‌و‌پاسخ پیش می‌برد و تلاش می‌کند پرسش‌هایی را در کلاس مطرح کند که بچه‌ها وادار به بحث و گفتگو شوند، به‌عنوان مثال پرسش‌هایی که چندین جواب مختلف دارند و همه‌ی دانش‌آموزان می‌توانند نظرات خود را درباره‌ی آن پرسش، مطرح کنند.

ارائه‌ی گزارش، به‌جای تکلیف!

در کلاس‌هایی که با سبک یادگیری فعال کار می‌کنند، معلم موضوعی را به بچه‌ها می‌دهد تا درباره‌ی آن تحقیق کنند، نظر دیگران را بپرسند و خودشان موضوع را تحلیل کنند، در حالی که در روش یادگیری سنتی، دانش‌آموزان باید چند تکلیف را در خانه پاسخ می‌دادند و آن را برای معلم می‌آوردند، همچنین در روش یادگیری فعال این امکان برای معلم وجود دارد که از بچه‌ها بخواهد ابزار یا وسایلی را برای ارائه و اثبات گزارش خود بسازند یا آزمایش‌هایی را برای آن انجام دهند.

دانش‌آموزان مسئول کلاس هستند!

در کلاس‌های سنتی، معمولا معلم حضور و غیاب می‌کرد و سعی می‌کرد نظم را در کلاس برقرار کند، اما در کلاس‌های فعال، دانش‌آموزان به چند گروه تقسیم‌بندی می‌شوند و سرگروه‌ها وظیفه‌ی حضور و غیاب و برقراری نظم در گروه‌های خود را دارند، همچنین این امکان وجود دارد که هر کدام از دانش‌آموزان در بازه‌های زمانی مختلف به عنوان سرگروه انتخاب شوند تا همه‌ی آن‌ها، تجربه‌ی مدیریت هم‌کلاسی‌های خود و برقراری نظم را در کلاس داشته باشند؛ در حقیقت در کلاس‌های فعال، معلم فقط وظیفه‌ی نظارت و راهنمایی دانش‌آموزان را دارد و خود بچه‌ها مهم‌ترین نقش را در راهبری کلاس ایفا می‌کنند.

دانش‌آموزان یادگیرنده!

در نهایت، شاید بتوان مهم‌ترین دستاورد یادگیری فعال را تربیت دانش‌آموزانی یادگیرنده دانست، در روش سنتی هدف معلم یاددادن دروس بود و بچه‌ها باید هرچیزی را به خاطر می‌سپردند، اما در روش فعال، مهم‌ترین هدف یادگیرنده بودن بچه‌هاست و آن‌ها را به یادگیرنده‌هایی تبدیل می‌کند که از این مهارت در زندگی خود نیز استفاده خواهند کرد.

آیا در کلاس‌های آنلاین نیز می‌توان از تکنیک یادگیری فعال استفاده کرد؟

بله، فرقی نمی‌کند کلاس حضوری یا آنلاین، یک نرم افزار کلاس آنلاین حرفه‌ای این امکان را به شما می‌دهد که به سادگی با دانش‌آموزان صحبت کنید و با آن‌ها تعامل داشته باشید، گفتگو در قالب پیام‌های متنی، صوتی و ویدئویی امکان‌پذیر است و بچه‌ها یا معلم می‌توانند به سادگی با یکدیگر صحبت کنند، علاوه‌بر این موضوع قبلا در مقاله‌ای به معرفی موضوع بازی‌وارسازی یا گیمیفیکیشن در کلاس درس پرداخته بودیم و توصیه می‌کنیم حتما این مقاله را نیز مطالعه کنید.

آیا شما کلاس‌های خود را به شکل فعال برگزار می‌کنید؟ به‌نظرتان راهکارهایی که در این مقاله بیان شد تا چه اندازه در کلاس‌های درس واقعی امکان‌پذیر است؟ دیدگاه‌ها و تجربیات ارزشمند خود را با ما و کاربران همکلاسی به اشتراک بگذارید؛ راستی اگر علاقه‌مندید یک مدرسه هوشمند داشته باشید اما هنوز نمی‌دانید چطور این‌کار را انجام دهید، می‌توانید همین حالا از مشاوره‌ی رایگان همکلاسی استفاده کنید.