یادگیری تعاملی در مدرسه چیست و چگونه صنعت آموزش را دگرگون می‌کند؟

یادگیری تعاملی در مدرسه در حقیقت یک شیوه‌ی عالی برای درک عمیق موضوعات است که به دانش‌آموزان یا دانشجویان کمک می‌کند با مفاهیم درسی درگیر شده و خودشان آن را تجربه کنند؛ احتمالا اگر به چند سال قبل برگردید و کلاس درس شیمی یا فیزیک را تصور کنید، آزمایش‌هایی که انجام می‌دادیم را به یاد دارید؛ گاهی اوقات معلم، وسایل آزمایش را به کلاس می‌آورد و یک مفهوم علمی را در قالب آزمایش به بچه‌ها آموزش می‌داد، انجام این کار باعث میشد یک موضوع درسی را خیلی بهتر و البته جذاب‌تر یاد بگیریم.

از سوی دیگر، بعضی اوقات به همراه معلم خود به آزمایشگاه می‌رفتیم و در قالب گروه‌های چند نفره، خودمان یک آزمایش را انجام می‌دادیم؛ انجام این فرایند یک روش آموزش تعاملی بود، چرا که خودمان با مفاهیم درسی درگیر می‌شدیم و نتیجه‌ی آزمایش و کاری که انجام داده بودیم تا سالیان سال در یادمان می‌ماند؛ شاید خودمان خبر نداشتیم، اما این کار دقیقا یک شیوه‌ی آموزش تعاملی بود که معلم‌ها به کار می‌گرفتند، در این مقاله از همکلاسی قصد داریم کمی بیشتر با مفهوم آموزش یا یادگیری تعاملی آشنا شویم و روش‌های امروزی‌تر آن، یعنی آموزش الکترونیک تعاملی، را بیشتر بررسی کنیم؛ قبلا در مقاله‌ی آشنایی با سیستم مدیریت یادگیری (LMS) به این موضوع اشاره کرده بودیم که این روزها در مدارس چطور از شیوه‌های الکترونیک برای یادگیری استفاده می‌شود.

آموزش تعاملی یا فعال چیست؟

همانطور که گفتیم، یادگیری تعاملی در مدرسه، که آن را یادگیری فعال نیز می‌نامند، در حقیقت روشی از آموزش است که به شکل مستقیم دانش‌آموز یا دانشجو را با فرایند درس درگیر می‌کند؛ این روش، نه‌تنها خلاقیت و قدرت حل مسئله‌ی افراد را به چالش می‌کشد، بلکه کمک می‌کند تا فراگیران خیلی بهتر و ساده‌تر مفاهیم درسی را به خاطر بسپارند، چرا که خودشان با فرایند درس درگیر شده و مفهومی را یاد گرفته‌اند.

از جمله تفاوت‌های مهمی که در شیوه‌ی سنتی یادگیری و یادگیری تعاملی در مدرسه وجود دارد، نحوه‌ی ارائه یا بیان مطالب است، در روش‌های سنتی که احتمالا همه‌ی ما آن را به خاطر داریم، معلم شروع به ارائه‌ی موضوع می‌کرد و تا انتهای کلاس او گوینده بود و بچه‌ها شنونده؛ بعضی از آموزگاران که دوست داشتند درس را با جذابیت بیشتری همراه کنند، احتمالا در حین تدریس سوالاتی را مطرح می‌کردند که ذهن فراگیران را با خود همراه کند.

به نقل از ویکی‌پدیا، این روزها به دلیل رشد تکنولوژی و ارتباطات جمعی الکترونیک، آموزش تعاملی با رشد چشم‌گیری همراه شده، به‌گونه‌ای که حدودا از سال ۲۰۰۰ میلادی در بسیاری از کشورها، دانشجویان به محض ورود به دانشگاه یا موسسه‌های آموزش عالی، انتظار داشتند که بخش زیادی از فرایند یادگیری آن‌ها در قالب آموزش تعاملی ارائه شود؛ به بیان دیگر در کشورهای پیشرفته، همانقدر که استفاده از مداد و کاغذ طبیعی است، آموزش تعاملی نیز به فرایندی رایج و مرسوم تبدیل شده.

چرا باید مدل یادگیری تعاملی را در مدارس به کار بگیریم؟

اگر در یک کلاس درس، دانش‌آموزان صرفا شنونده باشند، احتمالا مفاهیم را به دشواری حفظ می‌کنند و بلافاصله پس از امتحان نیز آن را فراموش خواهند کرد؛ اما قطعا شما هم می‌دانید که هدف از تحصیل و مدرسه، صرفا حفظ کردن چند درس نیست و اگر علاقه‌مندید یک مدرسه‌ی فعال و پویا داشته باشید به‌کارگیری شیوه‌های مبتنی بر آموزش تعاملی، می‌تواند یک فرصت عالی برای دانش‌آموزان‌تان باشد؛ از جمله مزایایی که در آموزش تعاملی وجود دارد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

یادگیری اثربخش مفاهیم

مهم‌ترین مزیت یادگیری تعاملی در مدرسه، نحوه‌ی یادگیری اثربخش‌تر دانش‌آموزان است، کمی بالاتر هم اشاره کردیم که به دلیل درگیر بودن بچه‌ها با تدریس، نه‌تنها فرایند آموزش برای آن‌ها جذاب و سرگرم‌کننده خواهد بود، بلکه خیلی ساده‌تر و البته موثرتر دروس خود را فرا می‌گیرند، دیگر احتیاجی به حفظ کردن موضوعات نیست و بچه‌ها مفاهیم را درک می‌کنند.

تقویت مهارت کار گروهی

علاوه‌بر همه‌ی مزایای آموزشی که در مدل یادگیری تعاملی به‌دست می‌آوریم، دانش‌آموزان در کنار درس، مهارت‌های اجتماعی زیادی نیز کسب خواهند کرد، یکی از مهم‌ترین توانایی‌هایی که در این مدل از آموزش، بچه‌ها فرامی‌گیرند، مهارت کار گروهی و حضور در یک جمع است، در آموزش تعاملی، دانش‌آموزان معمولا در قالب گروه‌های چندنفره با هم همکاری می‌کنند و برای پیشبرد فرایند درسی باید با یکدیگر تعامل داشته باشند، بدین ترتیب از سنین پایین اهمیت کار گروهی را درک می‌کنند به دلیل حضور در یک جمع، مهارت کار گروهی نیز در آن‌ها تقویت خواهد شد.

اعتماد به‌نفس و استقلال

همانطور که گفتیم، در مدل‌های سنتی آموزش، معلم به عنوان یک فرد سعی می‌کرد تمام مفاهیم درسی را به بچه‌ها انتقال دهد و تقریبا تمام دانش‌آموزان به آموزگار خود متکی بودند، اما در روش‌های مبتنی بر آموزش تعاملی، معلم بیشتر نقش هدایت‌گر و مربی را بازی می‌کند و با طراحی راهکارهایی نوین، سعی می‌کند بچه‌ها را در مسیر یادگیری فعال، هدایت کند؛ در این روش نه‌تنها دانش‌آموزان وابسته به معلم‌شان نیستند، بلکه به کمک خلاقیت و استدلال خود، فرایند درس را پیش برده و هرکدام از آن‌ها با توجه به زاویه‌ی دید خود می‌توانند نقشی را در پیشبرد درس ایفا کنند.

جذابیت برای دانش‌آموزان

امروزه به لطف رشد فناوری و تکنولوژی‌های آموزشی، مدارس می‌توانند تمام فرایند آموزش و مدیریت کلاس‌های درس را به شکل کاملا الکترونیک پیش ببرند؛ از برگزاری کلاس‌های آنلاین گرفته تا آزمون‌های مجازی؛ از سوی دیگر دانش‌آموزان امروزی از کودکی با تکنولوژی و ابزارهای ارتباطی بزرگ شده‌اند و بهتر از هرکس دیگری می‌توانند با چنین ابزارهایی کار کنند، ضمن اینکه کار کردن با تکنولوژی، معمولا برای بچه‌ها جذاب است و این موضوع می‌تواند تاثیر قابل توجهی در یادگیری آن‌ها خواهد داشت؛ ضمنا استفاده از روش‌هایی مثل گیمیفیکیشن در آموزش نیز می‌توانید این جذابیت را برای آن‌ها دوچندان کند!

به عنوان سخن پایانی این نکته را به یاد داشته باشید که ایجاد تغییر در هر سیستمی دشوار است و اگر به تازگی قصد دارید آموزش تعاملی را در مدرسه‌ی خود به‌کار بگیرید، باید پارادایم‌های سنتی را کنار گذاشته و شیوه‌ی مدیریت کلاس‌ها از معلم‌محور به کلاس‌های مبتنی بر دانش‌آموز تغییر دهید، ضمن اینکه استفاده از سامانه‌های نرم‌افزاری مناسب نیز می‌تواند به عنوان یک عامل مهم در تغییر این سبک به کمک شما بیاید، اگر به دنبال پیاده‌سازی کلاس‌های تعاملی مبتنی بر اینترنت هستید، می‌توانید همین حالا نرم‌افزار کلاس آنلاین همکلاسی را نیز ببینید و خودتان از نزدیک با قابلیت‌های آن آشنا شوید، امکان دیدن دموی سامانه به شکل رایگان برای شما فراهم است!

شما چه تجربه‌ای در خصوص یادگیری تعاملی در مدرسه دارید؟ آیا تا به‌حال در مدرسه یا سازمان خود چنین مدلی از آموزش را پیاده‌سازی کرده‌اید؟ تجربیات و دیدگاه‌های ارزشمند خود را با ما و سایر کاربران همکلاسی به اشتراک بگذارید.