نقش متاورس در آموزش چیست؟ 

در سال‌های اخیر، همه رویدادهای جهان دست به دست هم داده‌اند تا همه چیز مجازی و دیجیتال شود. آموزش نیز از این قاعده مستثنی نیست و با ظهور پدیده متاورس، این روند شتاب بیشتری گرفته است. متاورس چه نقشی می‌تواند در آموزش بازی کند؟ آیا این پلتفرم در این زمینه استفاده می‌شود؟ مزایا و محدودیت‌های آن چیست؟ 

در این مقاله سعی داریم به این سوالات به وضوح پاسخ دهیم. اما قبل از آن مروری کوتاه بر تعریف متاورس لازم است. اگر در صنعت آموزش هستید، خواندن این مقاله می‌تواند نگاهی اجمالی به آنچه در سال‌های آینده در پیش دارد به شما بدهد.

متاورس چیست؟ 

متاورس یک دنیای دیجیتال و مجازی است که در آن می‌توان تمام فعالیت‌های دنیای فیزیکی را به صورت شبیه سازی انجام داد. این فضا نیز یک روش ارتباط مجازی است، اما بهتر است که آن را web3 بنامیم، که به معنای فضای وب سه بعدی در مقابل وب۲ خواهد بود. ارتباطات انسانی در این فضا بیشتر از شبکه‌های اجتماعی واقعی خواهد بود.

از آنجایی که انجام کلیه فعالیت‌ها در متاورس از خرید و فروش زمین گرفته تا سرمایه گذاری، کشاورزی، فعالیت‌های تفریحی و غیره امکان پذیر شده است، برخی افراد نیز به دنبال ادغام متاورس در آموزش هستند. ورود به این دنیا مستلزم اتصال به اینترنت و یکی از پلتفرم‌های Metaverse و همچنین تجهیزات سخت افزاری مانند هدست و هدفون است.

هرچه پیکربندی سخت‌افزار بیشتر احساسات انسان را برانگیزد، تجربه Metaverse فراگیرتر می‌شود. حذف محدودیت‌های جغرافیایی و حتی مالی و گزینه‌های بی شمار سفارشی سازی از جمله دارایی‌های کلیدی متاورس است که ورود آن به هر فضایی را توجیه می‌کند.

متاورس در آموزش

اگر قصد ورود به دنیای متاورس را دارید، باید آموزش‌های مورد نیاز برای هر هدفی از جمله آموزش را ببینید. برای این منظور دوره‌های مختلفی توسط شرکت‌ها و سایت‌های ایرانی و خارجی برگزار می‌شود. با جستجو در اینترنت و ثبت نام و شرکت در این دوره‌ها می‌توانید پیدا کنید. برخی از دوره‌ها نیز آفلاین هستند و می‌توانید آنها را خریداری کنید. شرکت متا یک دوره رایگان انگلیسی هم دارد که در سایت کورسرا منتشر کرده است. ویدیوهای یوتیوب نیز می‌توانند در این زمینه به شما کمک زیادی کنند.

با این حال، در این بخش، نگاهی اجمالی به نیازها و اقدامات اولیه‌ای خواهیم داشت که شما باید به عنوان یک تازه وارد در Metaverse در نظر بگیرید و انجام دهید.

تجهیزات لازم برای ورود به متاورس

دسترسی اولیه به Metaverse به تجهیزات زیادی نیاز ندارد. اما هرچه مجهزتر باشید، عمیق تر و واقعی تر آن را تجربه خواهید کرد. مهم ترین این دستگاه‌ها را در این قسمت معرفی می‌کنیم.

۱. کامپیوتر با قدرت محاسباتی نسبتا خوب

اگرچه می‌توانید با گوشی هوشمند خود به پلتفرم‌های Metaverse متصل شوید. اما برای پیگیری اهداف آموزشی بهتر است از کامپیوتر یا لپ تاپ با گرافیک خوب و حافظه کافی استفاده کنید. هر پلتفرم Metaverse حداقل مشخصات سخت افزاری و نرم افزاری خود را در وب سایت خود ارائه می‌کند.

۲. کنسول بازی

این دستگاه ضروری نیست، با این حال، اگر می‌خواهید از تجهیزات دیگری مانند میکروفون و هدست واقعیت مجازی (VR) استفاده کنید، مفید خواهد بود. به خصوص زمانی که انجام بازی در آموزش متاورس شما نقش داشته باشد، نیاز به تهیه این دستگاه بیشتر می‌شود.

۳. هدست واقعیت مجازی و عینک واقعیت افزوده

این دستگاه‌ها و سایر دستگاه‌های مرتبط با حس، می‌توانند تجربه شما از حضور در فراجهان را واقعی‌تر کنند و تجربه شما را افزایش دهند. هدست واقعیت مجازی دو صفحه نمایش و یک بلندگو دارد. عینک‌های واقعیت افزوده (AR) نیز اشیاء دیجیتال را واقعی‌تر نشان می‌دهند.

انواع آواتار در متاورس و نحوه ایجاد آنها

برای انجام هر کاری در متاورس، به آواتارهایی نیاز دارید که شبیه شما باشند یا بتوانند نماینده شما باشند. آواتار در واقع هویت دیجیتال شماست و به طور خلاصه شامل موارد زیر خواهد بود:

• نوع دو بعدی که در شبکه‌های اجتماعی هم استفاده می‌کنیم.
• نوع سه بعدی که کپی سه بعدی از یک کاربر Metaverse است.
• واقعیت مجازی یا VR، که مانند موجودی است که بدن پایینی ندارد.
• تمام بدن، این کامل ترین آواتار است و شامل بالاتنه و پایین تنه خواهد بود.

این مسئولیت شماست که آواتارها را با توجه به شخصیت و واقعیت‌های واقعی مانند چهره و بدن خود انتخاب و تغییر دهید. پلتفرم Metaverse ممکن است فقط با یک یا چند نوع آواتار سازگار باشد. پلتفرم‌ها معمولا دارای ویژگی‌هایی برای ایجاد و ویرایش آواتارها هستند. با این حال، نرم‌افزار جداگانه‌ای نیز ایجاد و توسعه یافته است تا به فرد اجازه دهد آواتار خود را طراحی و آن را در Metaverse آپلود و استفاده کند. این نرم افزار بیشتر پولی بوده یا ممکن است نسخه‌های رایگان محدودی داشته باشد.

فرصت‌های متاورس در آموزش

از اواخر سال ۲۰۱۸ و با همه گیر شدن بیماری کرونا، آموزش در کشور ما همگام با سایر نقاط جهان به طور فزاینده‌ای مجازی شد. اینترنت و تجهیزات سخت افزاری مانند لپ تاپ از اولین نیازهای آموزش مجازی بود. اما کم کم و با آشکار شدن نیازها و کمبودها در این زمینه، امکانات دیگری نیز اضافه شد. مهمترین آنها پلتفرم‌هایی برای برگزاری دوره‌های آنلاین با عملکردهای بسیار بیشتر از برنامه‌های پیام رسانی ابتدایی بودند.

در کشور ما نیز پلتفرم‌هایی مانند شاد هدف پوشش تمامی نیازهای آموزش مجازی به بهترین نحو ایجاد شده است. به نظر می‌رسد گام بعدی در افزایش کیفیت آموزش مجازی، تلفیق آن با متاورس باشد.

اینکه دانش آموزان و معلمان در این فضا ارتباط واقعی تری با شخصیت‌های خود داشته باشند، یکی از ضعف‌های اصلی آموزش مجازی یعنی کم رنگ شدن تعاملات انسانی را تا حدود زیادی برطرف می‌کند. در حال حاضر نیز برخی از دانشگاه‌های مطرح دنیا از متاورس استفاده می‌کنند که مهمترین آنها عبارتند از: 

• دانشگاه توکیو
• دانشگاه NTU در سنگاپور
• دانشگاه در استنفورد
• دانشگاه نیومکزیکو
• دانشگاه کالج لندن

در کشور ما برخی از دانشگاه‌ها از جمله صنعتی شریف و تهران برنامه‌هایی برای ادغام با متاورس دارند. در ادامه مزایای کلیدی استفاده از Metaverse در آموزش آورده شده است.

تصویرسازی در آموزش

یکی از ابزارهای آموزشی همیشه استفاده از تصاویر بوده است. در کلاس‌های مجازی و واقعی، این کار نیاز به اسلاید و تجهیزات سخت افزاری با نتایج محدود دارد. اما در متاورس این امکان وجود دارد که معلم از تصاویر یا دنیای مجازی بسیار جذاب‌تر و بهتر برای این منظور استفاده کند. چنین امکاناتی با ادغام بازی‌های Web 2 مانند Roblox با Metaverse و امکانات شبیه سازی دنیای مجازی مانند Minecraft و Fortnite امکان پذیر است.

به عنوان مثال، یک معلم تاریخ می‌تواند دانش‌آموزان را به یک محیط شبیه‌سازی شده قرن‌های گذشته ببرد، یا یک معلم زیست‌شناسی و دانش‌آموزان می‌توانند در یک تور مجازی از بدن یا سلول انسان شرکت کنند. حتی آزمایش‌های شیمیایی که قبلاً خطرناک تلقی می‌شدند را می‌توان با معرفی Metaverse در آموزش شبیه‌سازی و ایمن کرد. به این ترتیب درک و جذب دانش آموزان از محتوای آموزشی بسیار عمیق تر و بهتر می‌شود. این روش آموزشی باعث صرفه جویی در زمان نیز می‌شود.

تعامل بهتر با محیط

در آموزش مجازی معمولی از طریق اینترنت، عوامل متعددی می‌تواند توجه دانش آموز یا حتی معلم را از کلاس دور کند. عدم حضور در یک محیط مشترک عامل اصلی چنین اتفاقی است. در همین حال، Metaverse به اعضای یک محیط آموزشی اجازه می‌دهد تا دوباره در یک مکان جمع شوند و این بدون نیاز به پذیرش محدودیت‌های آموزش سنتی اتفاق می‌افتد.

با ورود متاورس به آموزش، دانش آموزان و معلمان می‌توانند دوباره از حس لامسه خود استفاده کنند. آنها همچنین یک تجربه یادگیری مشترک خواهند داشت، به این معنی که برخلاف یادگیری مجازی در وب ۲، مجبور نیستند جداگانه و یک به یک در مورد آنچه می‌بینند و می‌شنوند هماهنگ کنند.

کنترل بهتر کلاس

یکی از چالش‌های معلمان در کلاس‌های مجازی، کنترل کلاس است. اغلب آنها نمی‌دانند که آیا دانش آموز واقعاً در کلاس است یا نه. در همین حال، آموزش کنترل در مدارس واقعی نیز کار دشواری است. زیرا بسیاری از دانش آموزان سرکش و بی نظم هستند. آموزش در متاورس می‌تواند تمام این موانع و محدودیت‌ها را به خوبی حل کند.

این نسخه به ویژه برای برگزاری امتحانات موثر است. ترکیبی از Metaverse و پلتفرم‌های آزمون آنلاین یک تجربه امتحانی امن و بدون تقلب و اطمینان همه دانش‌آموزانی که در امتحان شرکت می‌کنند، فراهم می‌کند.

محدودیت‌های متاورس در آموزش

با وجود تمام پیشرفت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، فناوری Metaverse همچنان محدودیت‌هایی برای نفوذ کامل در حوزه آموزشی دارد. از مهمترین این محدودیت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• نیاز به اینترنت بسیار سریع با تجهیزات سخت افزاری نسبتاً گران قیمت.
• امکانات کمی برای دانش آموزان با مشکلات جسمی، به ویژه آنهایی که مشکلات شنوایی یا بینایی دارند.
• تحرک فیزیکی کمتر افرادی که از Metaverse استفاده می‌کنند.
• افزایش زمانی که دانش آموزان می‌توانند در دنیای دیجیتال و بازی‌های Metaverse صرف کنند.
• نیاز به آموزش والدین در مورد متاورس و فرهنگ و اصول آن، حتی اگر بسیاری از آنها چنین فرصتی را ندارند.

حدود ۳۰ سال پیش اینترنت وارد شد و به تدریج دنیای انسان‌ها را متحول کرد و اکنون این دنیای واقعیت مجازی یا همان فراجهان است که مرحله رشد اولیه خود را می‌گذراند. این دنیای شبیه سازی شده دارای پتانسیل آموزشی بسیار خوبی است که مزایای آموزش مجازی وب ۲ را تکمیل می‌کند. امکانات آموزشی مجازی، طراحی واقعی‌تر محیط آموزشی و امکان کنترل بهتر بر برگزاری دروس و امتحانات از جمله مزایایی است که نقش متاورس در آموزش را مشخص می‌کند.

یادگیری زبان از طریق متاورس

یکی از مهم‌ترین مواردی که می‌تواند باعث شود انگلیسی یا هر زبان دیگری را به سرعت یاد بگیرید، استفاده از منابع مختلف است. از فیلم و عکس گرفته تا آهنگ و متن، همگی می‌توانند سرعت و کیفیت یادگیری زبان شما را افزایش دهند. اما آیا فکر می‌کنید یک معلم می‌تواند همه چیز را به شما پیشنهاد دهد؟ در نهایت، آیا فضا و امکانات موجود در کلاس به او اجازه می‌دهد تا از همه این موارد برای تقویت یادگیری شما استفاده کند؟ البته که نه!

اینجاست که متاورس وارد بازی می‌شود. همانطور که گفتم، همه‌گیری کرونا موفقیت قانع‌کننده‌ای برای ما داشت و آن ورود ما به فضای آموزش آنلاین بود. در این مدت از اپلیکیشن‌های مختلفی برای یادگیری استفاده کرده‌ایم. به همین دلیل هم دانش آموزان و هم معلمان کم و بیش با این نوع یادگیری آشنا هستند. با این تفاوت که با رشد و تکامل متاورس، یادگیری در محیط جذاب تری صورت می‌گیرد. به عنوان مثال، معلم می‌تواند به راحتی با فشار دادن یک دکمه، فیلم مورد نظر را پخش کند.

یکی دیگر از مشکلات آموزش مجازی عدم مشارکت دانش آموزان در درس بود. با این حال، این مشکل تا حد زیادی در کلاس‌های متاورس حل می‌شود. چرا؟ زیرا با وجود دور بودن بدن شما از کلاس درس، بدن یا آواتار مجازی شما همیشه داخل کلاس درس است. به همین دلیل باید همیشه در کلاس هوشیار باشید.

یکی دیگر از نقاط ضعفی که در کلاس‌های آنلاین انگلیسی مشاهده می‌شود این است که زبان آموزان علاقه زیادی به حضور در کلاس ندارند. مهمتر از آن، بسیاری از فعالیت‌های گروهی تقریباً حذف شده‌اند. اما خوشبختانه متاورس این فرصت را برای افراد ایجاد می‌کند تا از راحتی در خانه خود در کلاس‌های درس و فعالیت‌های گروهی شرکت کنند.

نمونه واقعی آموزش و یادگیری در متاورس

اگر فکر می‌کنید متاورس اکنون دور از دسترس است، بد نیست بدانید که نمونه مشابهی در اداره آموزش شهر سئول اخیرا تصمیم گرفته است تا کلاس‌های علمی برخی از دانش آموزان را در اتاق واقعیت مجازی برگزار کند و در نتیجه دانش آموزان کلاس‌های علمی را بهتر تجربه می‌کنند. در آن زمان ۲۱۰۰ دانش آموز از طریق واقعیت مجازی در یک شهر مجازی گرد هم آمدند و آزمایش‌های علمی جدیدی انجام دادند. این تجربه به آنها کمک کرد تا مطالب دوره را بهتر یاد بگیرند.

البته این مثال با آنچه در مورد نقش متاورس در یادگیری و آموزش خواهیم دید بسیار فاصله دارد. اما با توجه به رشد و پیشرفت سریع تکنولوژی، فاصله زمانی دستیابی به این فناوری چندان طولانی نخواهد بود.

ویژگی‌های مثبت یادگیری و تدریس در متاورس

وقت آن رسیده که مزایای این محیط را دسته بندی کنیم. همانطور که گفته شد، محیط متاورس فضایی کاملا باز و آزاد را در اختیار معلمان و دانش آموزان قرار می‌دهد. به این ترتیب می‌توانند بنا به سلیقه خود اتاق تدریس و آموزش طراحی کنند. این نکته بسیار مهم چندین مزیت دارد از جمله: 

• افزایش مشارکت در کلاس: شما می‌توانید با طراحی یک کلاس درس خوب، فضایی شبیه یک کلاس درس واقعی ایجاد کنید. این فضا میل به مشارکت در خود یا دانش آموزان را افزایش می‌دهد.
• بهبود مستمر: اگر ۲۰ سال پیش کسی به شما درباره کلاس‌های مجازی می‌گفت، احتمالاً آنها را جدی نمی‌گرفتید. اما در این ۲۰ سال پیشرفت‌های فوق العاده‌ای در فناوری‌های مختلف رخ داده است. Metaverse نیز از این قاعده مستثنی نیست و با رشد تکنولوژی پیشرفت می‌کند. این ویژگی در تضاد کامل با مدارس و دانشگاه‌های ما است که هنوز بر اساس سیستم‌های آموزشی سنتی اداره می‌شوند.
• اشتراک گذاری: قابلیت اشتراک گذاری ساده در Metaverse حتی در کلاس‌های واقعی هم دیده نمی‌شود! با کمک یادگیری و آموزش در متاورس می‌توانید به راحتی آنچه را که می‌خواهید با دیگران به اشتراک بگذارید. با Metaverse یاد می‌گیریم در حین یادگیری سرگرم شویم.
• صرفه جویی: Metaverse می‌تواند به شما در صرفه جویی در چندین زمینه از زندگی کمک کند. از زمان سوار شدن به تاکسی گرفته تا زمان رفتن به دانشگاه و مدرسه گرفته تا انرژی و هزینه ای که باید برای رسیدن به آنجا صرف کنید. شما می‌توانید همه این موارد را با کمک این سبک یادگیری کاهش دهید. البته این فناوری بدون شک رایگان نخواهد بود. با این حال، آینده آموزش و پرورش به فرا متاورس گره خورده است.

سخن پایانی

سرعت پیشرفت تکنولوژی آنقدر سریع است که هر لحظه یک پدیده جدید آشکار می‌شود. اکنون برخی از آنها مانند متاورس وجود دارد که می‌توان آنها را آینده آموزش دانست. همانطور که در این مقاله خواندیم، این فناوری می‌تواند یادگیری شما را نیز تقویت کند. اکنون باید برای آن آماده شویم. به یاد داشته باشید که زمان برای هیچ کس ثابت نمی‌ماند، بنابراین بهتر است با آن سازگار شوید.