۵ تکنیک فوق‌العاده برای افزایش خلاقیت دانش آموزان که باید آن‌ها را بدانید!

خلاقیت یکی از مهم‌ترین عوامل رشد و پیشرفت جوامع محسوب می‌شود و در بسیاری از کشورهای پیشرو این موضوع را به خصوص در دوران تحصیل و مدارس دانش‌آموزان جدی می‌گیرند، تقویت خلاقیت دانش آموزان، همان چیزیست که می‌تواند یک کشور مترقی و پیشرفته به ارمغان آورد، هرچند عده‌ای معتقدند خلاقیت یک توانایی ذاتی محسوب می‌شود، اما در این مقاله از همکلاسی به شما نشان می‌دهیم که خلاقیت می‌تواند با انجام چند تمرین در کودکان و دانش‌آموزان تقویت شود: اگر شما هم به خلاقیت دانش آموزان خود اهمیت می‌دهید، این مقاله برای شما مفید خواهد بود!

خلاقیت دانش آموزان؛ یک مهارت ذاتی یا اکتسابی؟

کمی جلوتر گفتیم که خلاقیت یک مهارت اکتسابی است و هرکسی می‌تواند با انجام تمرین، آن را در خود پرورش دهد؛ اما احتمالا چیزی که تا امروز شنیده‌اید این است که خلاقیت یک توانایی ذاتی است و بعضی از انسان‌ها، ذاتا خلاق به دنیا می‌آیند! پس بگذارید این تئوری را زیر سوال ببریم!

در سال ۱۹۶۸ میلادی، پروفسور جورج لند، تصمیم گرفت آزمایشی را برای سنجش میزان خلاقیت کودکان ترتیب دهد؛ در این آزمایش بیش از ۱۵۰۰ کودک شرکت کرده بودند و برای سنجش میزان خلاقیت آن‌ها از تستی که برای سنجش خلاقیت کارمندان ناسا به کار می‌رفت، استفاده کردند.

در اولین مرحله، این تست زمانی روی بچه‌ها انجام شد که ۵ ساله بودند و نتیجه‌ی آن واقعا خیره‌کننده بود، ۹۸ درصد کودکان خلاق تشخیص داده شدند! پس از آن، مرحله‌ی دوم تست، زمانی انجام شد که کودکان ۱۰ ساله بودند، در تست دوم حدود ۳۰ درصد آن‌ها خلاق شناخته شدند، یک کاهش چشم‌گیر! اما برای اطمینان بیشتر این تست مجددا در سن ۱۵ سالگی نیز از بچه‌ها گرفته شد و نتیجه قابل باور نبود، تنها ۱۲ درصد آن کودکان خلاق تشخیص داده شدند! دقیقا همان کودکانی که ۱۰ سال بیش خلاق به حساب می‌آمدند!

نتیجه‌ی این آزمایش نشان داد ما انسان‌ها در طول زمان و به شکل اکتسابی یاد می‌گیریم که چطور خلاق نباشیم! همانطور که در تست نیز مشخص شده بود، بسیاری از کودکان ذاتا خلاق به دنیا می‌آیند و احتمالا بر اثر آموزش‌های نادرست، سبک زندگی اشتباه یا حتی فشار جامعه، به مرور زمان خلاقیت خود را از دست می‌دهند و سعی می‌کنند کارها را با روش‌های از پیش تعیین شده، انجام دهند، به همین دلیل با انجام تمرین‌هایی هدفمند در سنین پایین‌تر می‌توان قدرت خلاقیت دانش آموزان را افزایش داد.

چرا باید خلاقیت دانش آموزان را جدی بگیریم؟

داشتن خلاقیت نه‌تنها منجر به رشد شخصیتی و موفقیت بیشتر بچه‌ها می‌شود، بلکه به آن‌ها کمک می‌کند در آینده، بتوانند با ذهن بازتری کار کنند و حتی کسب‌وکارهای خودشان را راه‌اندازی کنند، از سوی دیگر، امروزه بسیاری از سازمان‌ها به دنبال جذب نیروهای خلاق هستند، چون خلاقیت کارمندان به یک سازمان کمک می‌کند با هزینه‌ی کمتر و سرعت بیشتری به اهداف خود دست پیدا کند؛ ضمن اینکه تقویت خلاقیت دانش آموزان می‌تواند در قدرت تصمیم‌گیری آن‌ها نیز موثر باشد و حس اعتماد به‌نفس و خودباوری آن‌ها را افزایش دهد!

چطور قدرت خلاقیت دانش آموزان را تقویت کنیم؟

همانطور که جلوتر هم به این موضوع اشاره کردیم، خلاقیت ذاتی نیست و تقریبا همه‌ی کودکان، خلاق متولد می‌شوند، بنابراین با انجام چند عادت و تکنیک ساده می‌توان این خلاقیت را همچنان در بزرگ‌سالی هم حفظ کرد، راهکارهایی که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم، پیشنهاداتی هستند که می‌توانید با توجه به شرایط کلاس و دانش‌آموزان خود آن‌ها را انجام دهید یا حتی با راهکارهای دیگری در کلاس ترکیب کرده و آن‌ها را اجرا کنید.

بیش از حد روی نمره تاکید نکنید!

یکی از عواملی که می‌تواند جلوی رشد خلاقیت دانش آموزان را بگیرد، تاکید بیش از حد روی نمره است؛ اگر به عنوان یک معلم بیش از حد روی نمره تاکید داشته باشید، بچه‌ها ملاک خوب بودن خود را نمره در نظر می‌‌گیرند و در نتیجه تلاشی برای کشف راه‌حل‌های جدید نمی‌کنند، آن‌ها فقط سعی می‌کنند راه‌حل یک پرسش یا سوال کلاسی را حفظ کنند و برای اینکه نمره‌ی خوبی بگیرند، همان راه‌حل قبلی را تکرار کنند، بدون هیچ تلاش جدیدی!

پس اگر یک معلم یا حتی والدین هستید، برای اینکه دانش‌آموزتان ذهن خلاقی داشته باشد، از او بخواهید یک راه‌حل متفاوت برای مسائل ارائه دهد و این اطمینان را به او بدهید که حتی در صورت اشتباه بودن پاسخ نیز مشکلی برای نمره یا امتیاز او پیش نمی‌آید.

یادگیری فعال در کلاس درس

قبلا در مقاله‌ی آشنایی با یادگیری فعال در کلاس درس، به این موضوع اشاره کردیم که استفاده از این تکنیک می‌تواند قدرت حل مسئله و خلاقیت را در دانش‌آموزان یک کلاس افزایش دهد، اگر هنوز این مقاله را نخوانده‌اید، توصیه می‌کنیم همین حالا آن را مطالعه کنید؛ اما به طور خلاصه، در یک کلاس درس که از روش یادگیری فعال استفاده می‌کند، این دانش‌آموزان هستند بخش عمده‌ی تدریس را برعهده دارند و معلم بیشتر در نقش یک راهنما در کنار آن‌هاست و سوالات‌شان را پاسخ می‌دهد.

امکانات مورد نیاز کلاس

هرچند بدون نیاز به امکانات خیلی پیچیده نیز می‌توان تمرین‌هایی را برای رشد خلاقیت دانش آموزان به کار گرفت، اما به عنوان مثال هنگام برگزاری یک کلاس آنلاین، نرم‌افزاری که استفاده می‌کنید باید امکان تعامل کامل بین اعضای کلاس را در اختیار شما بگذارد، نرم افزار کلاس آنلاین همکلاسی امکان تعامل بین دانش‌آموزان و معلم را در اختیار شما می‌گذارد، بدین ترتیب شما این امکان را خواهید داشت که دانش‌آموزان‌تان را نیز در روند تدریس دخیل کنید و امکان ارائه‌ی درس توسط آن‌ها وجود دارد.

تدریس در قالب بازی

قبلا در مقاله‌ی گیمیفیکیشن در آموزش، به شکل کامل درخصوص این تکنیک توضیح دادیم، در این روش شما باید سعی کنید فرایند تدریس را به شکلی برای دانش‌آموزان اجرا کنید که طی مراحلی بتوانند امتیاز بگیرند با انجام هر مرحله امتیازشان افزایش پیدا کند، در حقیقت علم گیمیفیکیشن (Gamification) یا بازی‌وارسازی این امکان را به شما می‌دهد که آموزش کلاس را در قالب کارهای سرگرم‌کننده در اختیار دانش‌آموزان قرار دهید، این موضوع نه‌تنها فرایند یادگیری را برای آن‌ها جذاب‌تر خواهد کرد؛ بلکه کمک می‌کند تا برای گرفتن امتیاز بیشتر، راهکارهای خلاقانه‌تری را به کار بگیرند و این یعنی تقویت خلاقیت دانش آموزان شما.

ارائه‌ی تکالیف جذاب

اگر دانش‌آموزان هر روزه با حجم زیادی از تکالیف خسته‌کننده روبه‌رو شوند، علاوه‌بر اینکه وقتی برای فکر کردن و بروز خلاقیت ندارند، به‌شدت از درس شما زده می‌شوند و احتمالا هیچ تلاشی برای یادگیری واقعی آن نخواهند کرد؛ برای جلوگیری از بروز چنین اتفاقاتی سعی کنید تکالیف و پروژه‌هایی را برای دانش‌آموزان‌تان در نظر بگیرید که باعث خستگی آن‌ها نشود و در عوض آن‌ها را وادار به تفکر و ارائه‌ی روش‌های جدید برای حل مسائل کند.

شاید در ابتدای به‌کارگیری این روش، با پاسخ‌هایی مثل «نمی‌توانم» یا «بلد نیستم» از سوی دانش‌آموزان روبه‌رو شوید، اما این یک اتفاق کاملا طبیعی است، چراکه دانش‌آموزان در ابتدای این اتفاق جسارت کمتری برای ارائه‌ی نظرات و ایده‌های خود دارند و به مرور زمان می‌توانند ایده‌های خلاقانه بدهند؛ شما از چه روش‌هایی برای تقویت خلاقیت دانش آموزان خود استفاده می‌کنید؟ دیدگاه‌ها و تجربیات خود را با ما و سایر کاربران همکلاسی به اشتراک بگذارید.