سرگذشت
چندین سال پیش از ساخت هنرستان ابوذر اصفهان، حاج زمانی نماینده‌ی اداره‌ی کل فلاحت و صناعت و آقای مایر کارشناس آلمانی در عمارت چهل ستون برای ثبت‌نام هنرجویان هنرستان صنعتی، دفتری بازگشایی می‌کنند. پس از استقبال چند هنرجو، عمارتی در سمت غربی باغ از حاج میرزا مهدی کازرونی اجاره می‌شود؛ هنرستان اولیه‌ای با سه رشته فلزکاری، درودگری و نقاشی و تدریس توسط استاد ناصحی، لئون و عیسی بهادری تاسیس می‌شود.
هنرستان در سال بعد به محل اداره راه سابق واقع در خیابان چهارباغ عباسی، مقابل پارک شهید رجایی منتقل می‌شود و چون نیاز به وسعت و گسترش بیشتری داشت، حکمران وقت اصفهان، مرحوم صوراسرافیل زمین‌هایی را از مالکان متعدد به قیمت متری ۱۲ ریال خریداری و به کمک اداره فلاحت و صناعت (پیشه و هنر) و همینطور کشور آلمان مدرسه‌ای تحت عنوان «هنرستان صنعتی شماره یک» احداث می‌کند تا در سال ۱۳۱۵ هنرستان ۲۴ هزار متری کنونی با کارگاه‌های متعدد آموزشی، فنی و اداری شروع به کار کند.
هنرجویان از باغ کازرونی به هنرستان جدید انتقال می‌یابند. تا آن هنگام رشته‌های آهنگری، مکانیکی و یک کلاس نقاشی توسط آقای ناصحی اداره می‌شد و درودگری هم توسط شخصی به نام لئون آقایان که مدتی دوره نجاری جدید را در آلمان گذرانده بود، سرپرستی می‌شد.
در سال ۱۳۱۸ به دستور مرحوم سیاح، رئیس اداره پیشه و هنر، رشته‌های هنر دستی مثل خاتم کاری، منبّت کاری، کاشی سازی، زری بافی به آن افزوده و رشته‌ی نقاشی به دو شاخه تقسیم می‌شود.
یکی مینیاتور که توسط عیسی بهادری و یکی طبیعت و رنگ و روغن که توسط نور محمد معیری اداره می‌شود. شاخه‌های نقاشی و هنرهای دستی به هم می‌پیوندند و هنرستان هنرهای زیبا را تشکیل می‌دهند. سه رشته‌ی آهنگری، مکانیکی و درودگری نیاز به دوره‌ی شش ساله و رشته‌های هنر دستی و نقاشی نیاز به دو سال برای اخذ مدرک داشت.
عیسی بهادری بخش هنرهای زیبای هنرستان و خلیل اسفندیاری بخش فنی هنرستان را اداره و برای مدتی شخصی به نام مِسترولف و بعد هم گنادت بودتا به عنوان مدیرکل هنرستان فعالیت می‌کنند. این ادامه دارد تا ورود متفقین به کشور که روسای آلمانی هنرستان توسط شهربانی بازداشت می‌شوند و اسفندیاری استعفا می‌دهد.
از آن تاریخ اداره‌ی امور هنرستان‌ها در اختیار مهندسین ایرانی قرار می‌گیرد که اولین آنها مهندس محمد مهدی کلیشادی است. پس از چند سال، هنرستان فنی از وزارت پیشه و هنر مجزا می‌شود و به وزارت فرهنگ انتقال می‌یابد. هنرستان هنرهای زیبا نیز زیر نظر نخست وزیر قرار می‌گیرد. در این زمان برای تقسیم عمارت موجود بین دو هنرستان مشاجره در می‌گیرد. استاد بهادری با کمک رئیس اداره‌ای به نام هنرهای ایرانی که زیر نظر نخست وزیر اداره می‌شد و رئیس آن همسر شمس پهلوی است، می‌خواهد دیواری میان هنرستان ایجاد کند.
آن چه از دیوار در روز ساخته می‌شود توسط هنرجویان هنرستان فنی خراب می‌شود تا جایی که به شکایت می‌کشد و رئیس کلانتری در محل حضور می‌یابد. در نهایت پهلبد (همسر شمس) به اصفهان می‌آید و پس از مذاکراتی با مهدوی، مدیر کل فرهنگ قرار می‌شود کلاس‌های ساخته شده به هنرستان زیبا واگذار شود و ساختمان جدیدی با کلاس‌های زیاد برای هنرستان فنی ساخته شود. بالاخره ساختمان اداری-آموزشی بزرگی در امتداد ساختمان قدیمی (جبهه جنوبی ساختمان فعلی و جبهه شمالی که بعداً به آن الحاق شد) احداث می‌شود. تا سال ۱۳۳۵ هنرستان این دو هنرستان به کل از یکدیگر جدا می‌شوند.
در این هنگام مدیر هنرستان فنی ابراهیم طاهبازیان است و برای ساخت ساختمان‌های جدید و نظم دهی به مدرسه تلاش‌های زیادی انجام می‌دهد. در همان سال ۱۳۳۵ هنرستان فنی شعبه‌های زیادی پیدا می‌کند؛ شعبه برق، اتوماتیک، جوشکاری، ریخته گری، درود گری، آهن تراشی و رنگرزی. هنرجویان زیادی در این رشته‌ها به تعلیم می‌پردازند و با نظم یافتن سیستم آموزشی، دوره هنرستان سه ساله می‌شود تا هنرجویان با مدرک سیکل پذیرفته شوند و پس از سه سال مدرک دیپلم آموزش فنی حرفه‌ای بگیرند.
از آغاز تاسیس هنرجویان ماهیانه ۱۰۰ ریال کمک هزینه تحصیلی دریافت می‌نمایند. کم کم علاقۀ مردم به آموزش فرزندانشان به صنعت و هنر زیاد و زیادتر می‌شود و هنرجویان زیادی در هنرستان ثبت نام می‌کنند. در واقع مردم درمی‌یابند غیر از علم، کارهای هنری و فنی نیز برای آینده آنها بهتر و در پیشرفت ایران زمین موثر خواهد بود. به این ترتیب کمک هزینه تحصیلی از سال ۱۳۳۷ قطع می‌گردد. در آن سال مهندس طاهبازیان برای دوره دیدن به خارج از کشور عزیمت می‌کند و ریاست هنرستان به مرحوم مهندس مصطفی خوئی محول می‌شود و تا سال ۱۳۴۲ ایشان هنرستان اداره می کند. در ادامه باز هم هنرستان توسعه می‌یابد و دوره تکنولوژی برای دریافت مدرک فوق دیپلم و بعدها دوره تربیت معلم فنی و حرفه‌ای در هنرستان دایر می‌شود ضمن اینکه هنرستان‌های دیگری به نام هنرستان شماره دو، هنرستان شاه عباس و هنرستان نساجی ساخته می‌شود که اکثراً اداره کنندگان این هنرستان‌ها همان هنرجویان اولیه هنرستان شماره یک (هنرستان ابوذر) بودند. از همین روست که بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی و در حال حاضر نیز شاهد گسترش و رشد هنرستان‌ها در تمامی استان هستیم.
گفتنی است؛ ساختمان فعلی هنرستان هنرهای زیبا مربوط به قسمت آموزشی و اداری همان زمان می باشد، ولی ساختمان کارگاهی آن زمان تخریب و ساختمان کارگاه فعلی به جای آن ساخته شد که متاسفانه کیفیت آن کارگاه قبل را ندارد.
هم اکنون مدیریت مدرسه را سید‌رحیم زرافشانی برعهده دارد. او در مورد هنرستان می‌گوید:
«هنرستان ماندگار ابوذر یکی از مراکز آموزشی با قدمت ۸۵ ساله در شهر اصفهان و یکی از پنج هنرستان قدیمی در سطح کشور است. این هنرستان در سال ۱۳۱۵ با همکاری دولت وقت و کشور آلمان با عنوان «هنرستان صنعتی شماره یک» تاسیس شد و در حال حاضر با ۹ رشته به این شرح دایر است: الکترونیک، الکتروتکنیک، مکاترونیک، مکانیک خودرو، تاسیسات مکانیکی، صنایع فلزی، صنایع چوب و مبلمان، ماشین‌ابزار و شبکه و نرم‌افزار رایانه. به دلیل اقبال عمومی، جذب هنرجویان با مصاحبه ورودی و آزمون انجام می‌گیرد. تعداد همکاران شاغل ۱۲۸ نفر و تعداد هنرجویان ۸۶۲ نفر است که در سطح ناحیه و استان بالاترین آمار را دارد.»
راز موفقیت هنرستان صنعتی ابوذر
راز موفقیت این هنرستان می‌تواند مربوط به آکادمیک کردن صنایعی باشد که تا پیش از آن به صورت آزاد و صرفا با تجربه یادگیری آن میسر بود. از سویی وجود این هنرستان در شهری مثل اصفهان که پایتخت هنر و فرهنگ ایران زمین است؛ شانس این هنرستان را برای موفقیت دوچندان می‌کند. هنرستان‌هایی مثل ابوذر به اندازه یک دانشگاه برای دانش‌آموز آورده تجربی و عملی خواهد داشت که او را از ادامه تحصیلات تا مقاطع بالاتر حتی بی‌نیاز می‌کند.
مدیران هنرستان ماندگار ابوذر
رؤسای هنرستان ابتدا سه نفر آلمانی به نام‌های مایر، کِناد و ولف و از سال ۱۳۲۰ به ترتیب آقایان مهندس کلیشادی، مهندس ایزدیار، مهندس طاهبازیان، مهندس خوئی، مهندس برنجی، مهندس رفیعیان، مهندس کیمیائی، مهندس شریفی پور، مهندس لبّاف زاده، مهندس استادان، مهندس ابراهیم پور، مهندس قوچانی و مهندس زهرایی بوده‌اند و در حال حاضر اداره امور هنرستان صنعتی ابوذر بر عهده‌ی آقای مهندس زرافشان می‌باشد که هرکدام در زمان مدیریت خود برای پیشرفت و ازدیاد رشته‌های گوناگون فنی و حرفه‌ای تلاش‌های بی‌اندازه‌ای کرده‌اند.
فارغ التحصیلان سرشناس ابوذر
- عباس صفاپور
- رستم شیرازی
- سید جواد چایچی
- مهدی عمومی
- اکبر چیریان
- رضا ابوعطا
- پروفسور فلاطوری
- پروفسور علی سبزواری
منابع: