سرگذشت
بیست و چهارمین سال سلطنت ناصرالدین شاه (۱۲۵۰ شمسی) است. هیئتی آمریکایی متشکل از مبلغان مذهبی به ریاست جیمز باست در خیابان لاله‌زار تهران مستقر می‌شوند و دو سال بعد تصمیم می‌گیرند مدرسه‌ای نزدیک به دروازه قزوین تاسیس کنند. این مدرسه در ابتدا با ۱۰ دانشآموز شروع به فعالیت می‌کند و پس از ۱۲ سال به حدود ۱۰۰ دانشآموز می‌رسد. از سمت دیگر در سال ۱۲۶۶، همزمان با ورود «ساموئل وارد» مدرسه‌ی جدیدی در خیابان سی تیر فعلی تاسیس میشود که دو دهه پیش از فرمان مشروطیت کلنگ آن توسط شخص ناصرالدین شاه روی زمین خورده بود.
آقای وارد مدیریت مدرسه‌ی جدیدالتاسیس را برعهده می‌گیرد و پس از آغاز به کار ۵۰ دانشآموز در این مدرسه‌ی شش کلاسه‌ی شبانه‌روزی ثبت‌نام می‌کنند. دانش‌آموزان مدرسه‌ی دروازه قزوین هم به ساختمان جدید منتقل می‌شوند.
دکتر ساموئل مارتین جردن، مبلغ و معلم مسیحی در سال ۱۲۷۸ وارد ایران میشود و این بار او مدیریت کالج آمریکایی تهران را برعهده می‌گیرد. مدرسه در ابتدا می‌بایست به مجتمعی تبدیل شود که دانش‌آموزان بتوانند تا مقطع دبیرستان در آن درس بخوانند پس تا سال ۱۲۹۲ شش کلاس دیگر به این مدرسه افزوده میشود. درست ۵ سال طول می‌کشد تا تالار جدیدی با نام مک کورمیک در منطقه‌ی بهجت‌آباد تهران ساخته شود و در سال ۱۳۰۱ دبیرستان به محل فعلی انتقال می‌یابد.
دو ساختمان اصلی کلاه‌فرنگی توسط نیکلای مارکف ساخته میشود و کلاس‌های مقطع متوسطه هم منتقل می‌گردد تا در سال ۱۳۰۸ هجری شمسی این مدرسه به کالج آمریکایی ارتقا یابد. با گذشت زمان ساختمان و تالار دیگری نیز به این کالج افزوده میشود و چهارراهی به افتخار این مدرسه کالج نامگذاری میشود.
رضا شاه پهلوی در سال ۱۳۱۹ کالج آمریکایی‌ها را می‌خرد و نام آن را به دبیرستان البرز تغییر می‌دهد. با شرایط پیش آمده مدرسه رسما به مدرسه‌ای ایرانی تبدیل میشود. دکتر جردن به ناچار پس از ۴۰ سال خدمت، دبیرستان البرز را ترک می‌کند و همراه با همسرش راهی آمریکا میشود؛ با این حال محبوبیت وی تا سال‌ها پابرجا می ماند و دقیقا ۴ سال بعد زمانی که دوباره به ایران بازمی‌گردد با استقبال بی نظیر شاگردانش مواجه میشود. به پاس خدمات مستر ساموئل مارتین جردن یکی از ساختمان‌های اصلی دبیرستان و خیابان جردن به نام وی نامگذاری میشود.
پس از خروج آمریکایی ها، چندین تن هر یک به مدت یک سال ریاست دبیرستان را در دست می‌گیرند تا در نهایت در سال ۱۳۲۳ به حق، دکتر محمدعلی مجتهدی این مسئولیت را عهده‌دار شود. گرچه دکتر جردن و همسرش کالج را پایه‌گذاری کرده بودند اما در زمان مدیریت ۳۴ ساله‌ی دکتر مجتهدی، البرز شاهد درخشان‌ترین دوران حیات خود بود. دقیقا در این زمان است که مدرسه نظم خاصی به خود می‌گیرد چرا که دکتر مجتهدی خود انسان دقیق و منظمی بود و به انضباط بسیار اهمیت می‌داد. دبیرستان البرز به جایی می‌رسد که برخی دانشگاه‌های سطح عالی، بدون آزمون ورودی وصرفا با یک مصاحبه دانش‌اموزان آن را برای ادامه تحصیل می پذیرند.
مجتهدی انسان وطن‌پرست و در عین حال به دور از سیاستی‌ست و آنقدر البرز را دوست دارد که خانه‌اش را در صد متری این مدرسه می‌سازد. به نقل از علینقی عالیخانی: «تمام زندگی مجتهدی البرز بود».
اکنون که دبیرستان البرز به صورت مستقل و جدای از وزارت فرهنگ اداره می‌شد؛ دست دکتر مجتهدی برای انتخاب معلم بسیار باز است و اغلب هزینه‌های مدرسه از طریق شهریه‌ی مدرسه تامین میشود ولی اگر دانش‌آموزی شایسته باشد دکتر مجتهدی دست رد به سینه‌ی او نمی‌زند و حتی به او کمک مالی هم می‌کند.
سرعت پیشرفت مدرسه به گونه‌ای شده است که مدارس اروپایی و آمریکایی، البرز را یک مدرسه‌ی آموزشی نمونه می‌دانند. به تدریج و با تصمیم دولت قسمتی از مدرسه به دانشگاه پلی تکنیک تهران (امیرکبیر) ملحق میشود با این حال دکتر مجتهدی ساختمان‌ها و امکانات جدیدی را برای دبیرستان تدارک می‌بیند و البرز را به مدرسه‌ای بی‌مثال تبدیل می‌کند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و برکناری دکتر مجتهدی دبیرستان که دیگر آن نظم و قانون سابق را ندارد رو افول می گذارد. شرایط با این روند ادامه می‌یابد تا آنجا که در سال ۱۳۷۰ مدیریت دبیرستان به باقر دزفولیان سپرده میشود تا البرز دوباره شاهد روزهای اوج خود باشد.
در سال ۱۳۸۵، این دبیرستان تبدیل به دبیرستان ماندگار میشود و از آن پس تا به امروز با برگزاری آزمون دانشآموز می‌پذیرد.
داستان موفقیت البرز
از سرگذشت البرز و تمام فراز و نشیب‌های این مدرسه واضح است که یک مدرسه نه مدیون زیبایی و نه مدیون ساختمان‌های متعدد بلکه مدیون مدیران لایق و اثرگذاری‌ست که با تمام وجود، میهن‌پرستانه یک مدرسه را به اوج شکوفایی خود می‌رسانند. مدرسه‌ی البرز خواستگاه بزرگانی‌ست که نام ایران را پاس داشته‌اند. ما با شنیدن نام ایشان به امثال دکتر مجتهدی‌ها افتخار می‌کنیم و نامش را گرامی می‌داریم.
مدیران مدرسه ماندگار البرز تهران:
| باست (۱۲۵۲ تا ۱۲۶۶) |
| دکتر وارد (۱۲۶۶ تا ۱۲۷۷) |
| دکتر ساموئل مارتین جردن (۱۲۷۸ تا ۱۳۱۹) |
| محمد وحید تنکابنی (۱۳۱۹ تا ۱۳۲۰) |
| علی محمد پرتوی (منیع الملک) (۱۳۲۰ تا ۱۳۲۱) |
| حسن ذوقی (۱۳۲۱) |
| دکتر لطفعلی صورتگر (اسفند ۱۳۲۱ تا مرداد ۱۳۲۳) |
| دکتر محمد علی مجتهدی (۱۳۲۳ تا ۱۳۵۷) |
| حسین خوشنویسان (۱۳۵۷ تا ۱۳۵۸) |
| حسن پورزاهد (۱۳۵۸ تا ۱۳۵۹) |
| ناصر ناصری (۱۳۵۹ تا ۱۳۶۰) |
| اسماعیل صادق کاظمی (۱۳۶۳) |
| رجبعلی یاسی‌پور تهرانی (۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵) |
| ناصر ملااسدالله (۱۳۶۵) |
| علی مزارعی (۱۳۶۵ تا ۱۳۶۷) |
| عباس فیض (۱۳۶۷) |
| حسین خوشنویسان (۱۳۶۷ تا ۱۳۶۹) |
| باقر دزفولیان (۱۳۷۰ تا ۱۳۷۶) |
| محمود داستانی (۱۳۷۶ تا ۱۳۷۷) |
| ولی‌الله صنایع پرکار (۱۳۷۷ تا ۱۳۸۶) |
| دکتر مظاهر حامی کارگر (۱۳۸۶ تا ۱۳۸۹) |
| آبس اسفندیار (۱۳۸۹ تا ۱۳۹۱) |
| محمد محمدی (۱۳۹۱ تاکنون) |
فارغ التحصیلان سرشناس البرز
- داریوش آشوری، نویسنده و مترجم معاصر ایرانی
- کاوه آفاق، بازیگر و خواننده و ترانه سرا ایرانی
- محمد علی اسلامی ندوشن، شاعر، منتقد، مترجم و پژوهشگر برجستهٔ ایرانی
- حسن اکبرزاده، ریاضیدان و پژوهشگر برجسته ایرانی
- حسینعلی البرز، خیر و موسس بنیاد فرهنگی البرز
- حسین امانت، طراح و معمار ایرانی و طراح برج آزادی تهران
- عبدالله انوار، مترجم ایرانی و از پیش‌کسوتان معاصر نسخه‌شناسی در ایران
- مهدی بهادری‌نژاد، استاد مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف، برگزیده همایش چهرهٔ ماندگار، معاون پژوهشی فرهنگستان علوم و دارندهٔ نشان درجه یک دانش
- فیروز پرتوی، اولین رئیس دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف
- علی جوان، فیزیکدان ایرانی و مخترع لیزر گازی
- مصطفی چمران، دانش‌آموخته دانشگاه برکلی کالیفرنیا و وزیر دفاع سابق ایران
- صادق چوبک، نویسنده ایرانی و از پیشگامان داستان‌نویسی مدرن ایران
- سلیمان حییم، فرهنگ نویس، مترجم، نویسنده و شاعر ایرانی، ملقب به «پدر فرهنگ نویسی دوزبانه ایران»
- ارتشبد خاتم، فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی ایران، همسر فاطمه پهلوی
- همایون خرم، نوازندهٔ نامدار ویولن، موسیقی‌دان و آهنگساز ایرانی
- سیروان خسروی، خواننده و آهنگساز ایرانی
- هاراطون داویدیان، از بنیان‌گذاران روانپزشکی در ایرا
- رضا درمیشیان، کارگردان سینما
- یاسر رودی، فیزیکدان و برنده جایزه اریک کندل اروپا در سال ۲۰۱۵ و جزو ده دانشمند برتر مجله ساینس نیوز
- ادوارد زهرابیان، معمار و طراح ایرانی و طراح نشان هواپیمایی ملی ایران (هما)
- منوچهر ستوده، ایران‌شناس، جغرافیدان و پژوهشگر ایرانی
- سعید سهراب‌پور، رئیس دانشگاه صنعتی شریف از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۹، قائم مقام بنیاد ملی نخبگان، عضو پیوسته فرهنگستان علوم و چهره ماندگار
- خسرو سینایی، کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، آهنگساز و نوازنده
- مهدی ضرغامی، پنجمین نایب‌التولیه (رئیس) دانشگاه صنعتی شریف
- منوچهر طیاب، مستندساز، نویسنده، عکاس، و منتقد اهل وین
- بهزاد عبدی، آهنگساز ایرانی
- عادل فردوسی پور، گزارشگر فوتبال ایران
- داریوش فرهود، پدر علم ژنتیک ایران
- سیاوش قمیشی، خواننده، آهنگ ساز، ترانه‌سرا
- محمدعلی همایون کاتوزیان، اقتصاددان، تاریخ‌نگار، کاوشگر علوم سیاسی و منتقد ادبی
- لطفی زاده، بنیان‌گذار منطق فازی و استاد دانشگاه برکلی
- بهرام مبشر، مدیر ارشد ناسا و پژوهشگر تلسکوپ هابل
- حسین محجوبی، نقاش صاحب نام معاصر ایران و از چهره‌های بین‌المللی هنر نقاشی
- جمشید مشایخی، بازیگر صاحب سبک سینما و تلویزیون ایران و چهره ماندگار در سینما
- طهماسب مظاهری، وزیر امور اقتصادی و دارایی کابینه سید محمد خاتمی و رئیس سابق بانک مرکزی
- روزبه معین، نویسنده معاصر
- مصطفی میرسلیم، وزیر سابق ارشاد و عضو هیئت علمی دانشگاه امیر کبیر و کاندیدای دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری
- فرزاد ناظم، کارآفرین ایرانی-آمریکایی و مدیر فنی شرکت یاهو
- محمد حسین وزیری، دکترای تخصصی آموزشی بهداشت و ارتقاء سلامت و استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
- کامران وفا، فیزیکدان و استاد ایرانی-آمریکایی فیزیک در دانشگاه هاروارد
- افشین یداللهی، ترانه‌سرا و پزشک متخصص اعصاب و روان
آرشیو عکس‌های مدرسه‌ی البرز
