پرورش خلاقیت دانش آموزان با ۱۱ تکنیک فوق‌العاده!

امروزه خلاقیت واژه‌ای پرطرفدار در آموزش و پرورش است و این موضوع برای معلمان یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود و به همین دلیل پرورش خلاقیت در دانش‌آموزان امری مهم است. بسیاری از کارشناسان روانشناسی و آموزش معتقدند که مهارت‌های خلاق بخشی از مهارت‌های روانی لازم برای موفقیت در مدرسه و محیط کار آینده است.

اکثر شرکت‌های بزرگ و معروف به دنبال افراد خلاق در سیستم کاری خود هستند. به همین ترتیب، مدارس نیز وظیفه دارند برای پرورش خلاقیت دانش آموزان، آموزش‌های ارزشمندی را ارائه دهند.

خلاقیت چیست؟ 

خلاقیت یک فرآیند ذهنی است و همیشه با تخیل شروع می‌شود و در طی یک سناریوی خاص و بدیع، اثر جدیدی کشف می‌شود، خواه ایده باشد، اختراع یا حرکتی جدید و متفاوت. بنابراین باید از سنین پایین قدر همه جنبه‌های وجودی کودکان، موسیقی، سرگرمی، فناوری و غیره را بدانیم و خلاقیت آنها را در مسیر درست هدایت کنیم.

کدام مهارت‌ها باعث پرورش خلاقیت دانش آموزان می‌شوند؟ 

خلاقیت به تنهایی یک مهارت ارزشمند است. برخی از کارشناسان خلاقیت را مجموعه‌ای از مهارت‌ها و نگرش‌هایی می‌دانند که هرکسی می‌تواند به آن دست یابد. معلمان می‌توانند از استراتژی‌های مختلفی برای پرورش خلاقیت و سایر مهارت‌های کودک استفاده کنند. بنابراین، یک دانش‌آموز خلاق مهارت‌های دیگری را پرورش می‌دهد که به اختصار به چند مثال می‌پردازیم:

• افزایش اعتماد به نفس و عزت به نفس
• تقویت تعاملات اجتماعی با سایر کودکان و دانش‌آموزان
• توانایی یادگیری اطلاعات جدید
• تقویت هوش هیجانی کودکان
• تقویت مهارت‌های تصمیم گیری
• افزایش کنجکاوی و ابتکار عمل 
• تقویت حل مسئله
• تقویت هوش فضایی و منطقی

روش‌هایی برای تقویت خلاقیت در دانش ‌آموزان

خلاقیت نیاز به محیطی امن دارد که در آن بتوان بازی کرد، خودمختار بود و ریسک کرد. آیا تا به حال از فرزند یا دانش‌آموز خود خواسته‌اید کاری انجام دهد و آنها پاسخ دهند « نمی‌توانم »؟ این موضوع ممکن است شما را ترغیب کند که در مورد روش‌هایی فکر کنید که می‌توانید خلاقیت دانش‌آموزان را در کلاس درس بهتر تشویق کرده تا شرایطی را برای شکوفایی استعدادهای آنها ایجاد کنید. در ادامه چند پیشنهاد از روانشناسان و مربیان در مورد چگونگی رشد و تشویق خلاقیت در دانش‌آموزان دبستانی آورده شده است: 

محیطی دلسوز و پذیرنده ایجاد کنید

از آنجا که خلاقیت مستلزم بیرون آمدن از بدن شماست، دانش‌آموزان باید اعتماد داشته باشند که می‌توانند در مقابل شما اشتباه کنند. به آنها بیاموزید که اشتباهات را بپذیرند، ریسک کنند و از اشتباهات درس بگیرند.

از بازی‌ های فکری استفاده کنید

این بازی علایق کودک را گسترش می‌دهد و ذهن او را کلمه به کلمه در مورد کاری که می‌خواهد انجام دهد گسترش خواهد داد. در هر یک از انواع مختلف بازی‌های آموزشی و فکری، کودک مهارت‌های مختلفی را تمرین می‌کند و می‌آموزد.

برگزاری دوره‌ های هوش و خلاقیت

با کودکان خارج از کلاس صحبت کنید و دریابید که علایق آنها چیست و آنها را در مسیر رویکرد خود قرار دهید.

به آنها کمک کنید مفهوم خلاقیت را درک کنند و آن را در دنیای اطراف خود بشناسند.

کلامی برای بهبود تفکر و تشویق کودک خلاق داشته باشید

سعی کنید کلماتی مانند «ایجاد»، «طراحی»، «اختراع»، «فرض»، «حدس زدن» را به تکالیف خود اضافه کنید. افزودن دستورالعمل‌هایی مانند «تا حد امکان به راه حل‌های مختلف فکر کنید» یا «خلاق باشید!» می‌تواند عملکرد را افزایش دهد و خلاقیت دانش‌آموزان را تشویق کند.

ارائه بازخورد مستقیم در مورد خلاقیت دانش ‌آموزان

بسیاری از دانش‌آموزان نمی‌دانند که چقدر خلاق هستند، بنابراین کلمه «خلاق» را در تصویر خود بگنجانید. ایده «ذهن خلاق» را در کنار شایستگی‌های سنتی دانشگاهی در همه موضوعات پیدا کنید. در واقع به دانش‌آموزان بیاموزید که وقتی چیزی را رتبه بندی می‌کنند، به این معنی است که از آن قدردانی می‌کنید!

به دانش ‌آموزان کمک کنید تشخیص دهند که چه زمانی برای خلاقیت مناسب است

این مورد را اجازه دهید با یک مثال بررسی کنیم. به عنوان مثال، به آنها کمک کنید تا زمینه‌هایی را که خلاقیت در آنها کم و بیش مفید است را شناسایی کنند.

تا حد امکان از راهبردها، الگوها و روش ‌های تدریس خلاقانه در زمینه‌های مختلف استفاده کنید

در نحوه صحبت و عمل خود خلاقیت را به دانش‌آموزان نشان دهید. به عنوان مثال، می‌توانید بگویید: «من ۳ راه برای معرفی این درس ارائه کردم. اکنون ۲ احتمال را به شما نشان می‌دهم و از شما می‌خواهم که یکی از آنها را در کلاس ارائه دهید».

استفاده در آموزش مطالب مختلف از ابزارهای آموزشی مانند نرم افزار، فیلم‌های آموزشی و بسته‌های آموزشی علوم، ریاضی و… این ابزارهای آموزشی عاملی محرک برای مغز کودک به حساب می‌آیند. از یادگیری تعاملی در فرآیند تدریس بهره ببرید تا کودکان به طور فعال در فرآیند یادگیری حضور داشته باشند و درگیر شوند. به عنوان مثال، هنگام آموزش ریاضی به بچه‌ها، از ایده ریاضی دستی استفاده کرده و زمینه را برای رشد خلاقیت آنها از طریق درس ریاضی با بازی آماده کنید. 

از انگیزه درونی دانش ‌آموزان خود محافظت و حمایت کنید

انگیزه درونی باعث ارتقای خلاقیت می‌شود. چندین مطالعه نشان داده‌اند که تکیه «بیش از حد» به پاداش‌ها و مشوق‌ها در کلاس درس می‌تواند انگیزه درونی برای تکمیل یک کار را از بین ببرد.

برای جلوگیری از این مشکل، به معلمان توصیه می‌شود که رقابت و مقایسه خود را با دیگران محدود کنند و در عوض بر خودسازی و افزایش خلاقیت دانش‌آموزان تمرکز کنند. به کودکان نظارت کمتری در محل کار، تجربیات بیشتر و فرصت‌هایی برای پیگیری علایق خود بدهید.

به دانش ‌آموزان توضیح دهید که خلاقیت نیاز به تلاش دارد

به دانش‌آموزان بگویید که هنگام کار روی یک پروژه، تخیل، تلاش و تلاش مجدد، افراد واقعا خلاق باید از هوش هیجانی و خلاقیت خود استفاده کنند. کنترل عواطف و احساسات در استفاده از خلاقیت بسیار مؤثر است و زمینه پیدایش و رشد خلاقیت کودکان را فراهم می‌کند. از این رو، بهره مندی والدین از راهکارهایی برای تقویت هوش هیجانی کودکان بسیار مهم است.

ترویج تحقیق

دانش‌آموزان احتمالاً ایده‌های جدیدی را به کار خود کاوش کرده و اضافه خواهند کرد. تشویق دانش‌آموزان به تحقیق به آن‌ها این امکان را می‌دهد که یک پاسخ ناآشنا یا تکنیک‌های جدید را برای ارائه ایده‌های جدید امتحان کنند.

کارهایی را انجام دهید که به دانش ‌آموزان امکان تمرین تفکر خلاق را بدهد

بسیاری از معلمان پیشنهاداتی برای فعالیت‌های خلاقانه دارند که می‌تواند برای آرام کردن دانش‌آموزان در زمانی که ذهن ساکت است استفاده شود. «نوشتن آزاد» می‌تواند به آنها کمک کند تا سانسور داخلی خود را کنار بگذارند.

به طور کلی به کودکان بیاموزید که به تلاش خود راضی باشند و ارزش خود را بشناسند. به سوالات، نظرات و راه حل‌های عجیب و غریب آنها احترام بگذارید، زیرا کودکان ارتباطات والدین و معلمانشان با آنها را می‌بینند.

معرفی بازی ‌های توسعه خلاقیت

بازی برای رشد کلی سلامت هر کودک ضروری است و راهی ایده آل برای کسب اطلاعات در سطوح مختلف خواهد بود. کودکان معمولاً علاقه زیادی به بازی گنج یابی دارند و سعی می‌کنند معنای سرنخ‌های مختلف را برای رسیدن به آن درک کنند. این یک راه خوب برای آشنا کردن فرزندتان با کدهای زبان، گزینه‌ها، معانی کلمات و یافتن مفاهیم پنهان است. بهتر است خلاقیت فرزندانمان را از سنین پایین تشویق کنیم، به عنوان مثال در دوره پیش دبستانی و کلاس اول ابتدایی و حتی در سنین پایین تر.

پرورش قوه تخیل، آموزش تدریجی نظم و انضباط و آموزش مفید بودن به کودک از جمله وظایف والدین است. بنابراین، بسیار مهم است که والدین برای کسب مهارت‌های لازم و پرورش فرزند خلاق خود، سعی در غنی سازی محیط فرزندان خود داشته باشند.

با توجه به مطالب فوق چند بازی برای تحریک خلاقیت در تمام سنین ارائه می‌کنیم: 

• بازی تجربی 
• بازی فکری 
• بازی تصویر فکری
• بازی پازل 

خلاقیت دشوارترین مهارت تفکر برای دستیابی به شاهکارهای ارزشمند است. یک نظرسنجی نشان می‌دهد که بیش از ۱۵۰۰ مدیر ارشد شرکت‌های بزرگ، خلاقیت را مهم‌ترین مهارت کسب‌وکار در دنیای مدرن می‌دانند، بنابراین نباید خلاقیت دانش‌آموزان را دست کم گرفت و برای ارتقای مهارت‌های آنها در این زمینه تلاش کرد.

سخن پایانی

ما در این مقاله راه‌های افزایش خلاقیت در دانش‌آموزان را بررسی کردیم. همچنین موانع اصلی رشد خلاقیت و استعداد را فهرست کرده‌ایم. تلاش برای الهام بخشیدن به خلاقیت در دانش‌آموزان فقط باعث بهبود عملکرد تحصیلی آنها نمی‌شود، بلکه تأثیر بسزایی در رشد فردی و اجتماعی آنها خواهد داشت.